Қазақстан Республикасы Президентінің 1997 жылғы 05 сәуірдегі № 3443 Жарлығына сәйкес жыл сайын 31 мамырда Қазақстанда Саяси қуғын-сүргін құрбандарын еске алу күні атап өтіледі.Бұл сталиндік террордың жазықсыз құрбандарын еске алу күні.Сол кездегі мемлекеттің қатал саясаты, ашаршылық пен жаппай қуғын-сүргін, жазықсыз адамдарды қудалау және күштеп жер аудару халық арасында айтарлықтай шығынға ұшыратты.
Көкшетау қаласының мемлекеттік архивінда сақтаулы тұрған жеке тегі бар құжаттардың ішінде саяси қуғын-сүргін құрбандарының жеке қорларындағы құжаттарды ашусыз көру және оқу мүмкін емес.Атышулы 58-бап Зарап Темірбековтің өмірін қиды, жазушы Ибрагим Салаховты өмір бойы мүгедек етті.Соңына дейін террордың, қуғын-сүргіннің, жаппай жазалаудың сұмдық көшінен өткен сталиндік түрмелер мен ауыр еңбекпен түзеу лагерлерінің тұтқыны болған жазушы Ибрагим Салаховтың жеке құжаттарында көптеген батыл жазылған беттер көп.Қайтыс болғандарды, оралмағандарды еске алып «Черная колыма» кітабын жазды.Сталиннің қылмыстары жабылғандықтан, қуғын-сүргін тақырыбы негізінен жасырылғандықтан, әшкереленуден қорқып ол сонау елуінші жылдары жасырын түрде, кітапты жаза бастады.
Архив құжаттарында озбырлықтың құрбаны болған қандастарымыздың, өмірі сталиндік қуғын-сүргінге ұшыраған тұтас бір ұлттың тағдыры туралы ащы естеліктер сақталған.1930-1950 жылдары қуғын-сүргінге ұшыраған тұлғалардың құжаттар жинағында жер аударылған әр түрлі ұлт өкілдері – поляктар, немістер, шешендер, ингуштар, хабардтар, балқарлар, қалмақтар, литвалықтар, латыштар, эстондар, гректер тағы басқа ұлтық тарихы туралы көптеген деректі материалдар бар.
Саяси қуғын-сүргін құрбандарын еске алу күнінде жазықсыз жапа шеккендердің барлығын еске алып, осы сұмдық трагедияны қайталамайық.Уақыт өтті, бірақ азап шеккен және жойылған халықтың қайғысын ұмыту мүмкін емес, сондықтан жыл сайын 31 мамырда қазақстандықтар саяси режимнің құрбандарын еске аламыз.
